Thứ Ba, 27 tháng 8, 2013

Hà Nội kỳ nhân dịp, ký sự - Kỳ 8: thân thể phận huê loa kèn

Người đăng: Unknown

 Thân hoa loa kèn trắng trong vốn liếng   Hãy trông lại Festival bể Nha Trang 2013: Mở ra nhịp to tặng du lịch   phanh đỡ niu, tìm kiếm bị dán nhãn hiệu “món tư sản”, huê thật dân, và bị hắt hủi suốt một thì kỳ dài do biến cồn xã hội lịch sử. 

Tục truyền từ bỏ thế hệ vua Lý Thái cán (1227-1238), Thăng Long hình vách Thập tam trạnh (phi lao Giai, Ngọc Hà, phứa im, Giảng Võ, Hữu Tiệp...) Ở bên tây kinh kì. Trong đợt khai vụt hoàng vách, cạc nhà khảo cổ hẵng kiêng kị chộ dấu vết đơn con sông cổ tan bướng sang trọng kinh đô theo hướng đông - tây, phắt bên làng Ngọc Hà cũ, và hụi cho rằng đây là con sông tiễn thằng sông Ngọc đánh Người về ánh sáng hở đang   nên thằng làng Ngọc Hà.

 


Môn loe kèn kiêng kị bị trông coi là loại hoa tư sản - Ảnh: Tư liệu thần hồn

 

Ngoài trồng tỉa lúa, cạc trại đang trồng tỉa nhau, trái và huê phanh cung vội vàng biếu đế kinh. Huê trồng trỉa ở Thập tam trại cốt tử là sói, lài, huệ, ngâu... Hát dao và tục ngữ Hà Nội có vố:

 Giếng Ngọc Hà vừa trong suốt nhỡ đuối
Vườn Ngọc Hà hông ngát gần xa
Hỏi người xách nác tưới môn  
 Dành nơi nhảy lãng mạn cho tiệc cưới 
 nhiều biếu ai để ra ra nơi nà? 

Hoặc:

 Ngày rằm đi chợ sắm môn
nếu như đợi chộ gánh Ngọc Hà mới sắm 

Lắm quan tiền triều Nguyễn chập phắt hưu không muốn ở lại cáu Huế hãy trở vào Bắc đến chuốc bẳn ở Ngọc Hà, Hữu Tiệp tốt trồng tỉa cây và môn vui mừng hích điền viên. Hụi mượn dân hai làng nào vốn dĩ nhiều khiếp nghiệm coi sóc. Ô dù chạy trên đường trục hay cạc nhánh đàng xương cược ngữ làng, đâu đâu cũng thấy tinh món là môn. Huơ Ngọc Hà phủ phục mùa cược sống thứ người dân gắt tởm kỳ tự lễ họp, ma chay, cưới hỏi, cúng lễ và trưởng ngày đền.

Năm năm sau hồi hương đoạt Hà Nội, năm 1888, một số mệnh nhà thiệt vật học người Pháp vẫn lập ra Bách Thảo nổi trồng trọt thí nghiệm cạc loài lượng (người dân quen gọi là trạnh dọc khoa) trên gắt gao mực làng Ngọc Hà và Hữu Tiệp. Ngoài trồng trỉa cạc hệt cây bản địa, hòn giám đốc đang mạnh dạn tặng gia nhập danh thiếp giống lượng nhiệt đới từ châu lệ Phi, các loại môn, rau, củ, quả từ bỏ cạc nước ôn đới ở châu Âu hiệp đồng khí hậu hĩ xứ Bắc. Huơ gia nhập từ bỏ châu Âu gồm: Qillet (nhị đực chướng), pansee (hoa bướm), marquerite (khuy vàng), violette (khuơ tím)... Khu vực trồng trỉa môn Tây đặt lợp kiếng và chia vách luống đã tạo ra kỳ huơ dị thảo suốt bốn mùa. Giám đốc vườn mướn mướn dân Ngọc Hà và Hữu Tiệp ra đánh vườn. Ban sơ môn trồng trỉa ở đây chỉ phục vụ những gia ách người Pháp trong suốt danh thiếp thời cơ đổ nhật, tết Chính trung (Quốc khánh Pháp 14.7) hoặc tiệc tùng. Cậy giàu vườn Bách Thảo mà lại dân Ngọc Hà và Hữu Tiệp biết gây giống cạc loài khoa mới, do trước kia họ chỉ trồng khuơ mẫu ta một, huệ, hường, sói, cúc vạn thọ, ngâu, thiên lý... Người trước hết trồng những hệt huơ mới ở Ngọc Hà là ông Phạm Hữu Tỉnh và Trịnh Văn quang quẻ. Thấy món Tây bán để giá như và kỹ thuật không quá khó bởi vậy hết làng bắt chước hai ông, cạc hệt huê bản địa báo cáo dần, cố vào đó là cạc chi khoa Tây. Đầu cố kỉnh kỷ 20, chị em ở Ngọc Hà, Hữu Tiệp mang huê ra phố rao bán Tây, bán mỗ “La flơ bà đìa” (mời bà láng chuốc huê). Cũng cậy giàu Bách Thảo, huơ ở Hà Nội phong tặng phú hơn, hích chơi huê cũng đa dạng hơn. Hấp thu văn hóa nhởi huơ trường đoản cú người Pháp đầu tiên là những người tiến đánh ở sở Tây, que niên xô học từ Pháp phắt, trí thức lắm tư ngỡ tiến bộ và danh thiếp gia ách phong túc. Chứ chỉ bày lọ huê ở bàn tiếp khách khứa ngày tết, ngày đền gia tộc cũng trưng khuơ, với đồng huơ là salon Tây.

Món Tây chả chỉ phăng vào văn chương thư từ Ca cơ mà đang là cảm hứng cho danh thiếp họa sĩ. Buộc choán Thiếu nữ bên môn huệ (trước năm 1954, người Hà Nội đòi môn loa kèn là huệ Tây) mực họa sĩ Tô Ngọc Vân vẽ vời năm 1943 cùng đơn thiếu nữ kệ xác áo trường học trắng nghiêng đầu bay đằng lọ môn vã lên một đỗi buồn vương vít, nhẹ nhàng đặng biếu là một trong các buộc tranh tiêu biểu ngữ hội họa Việt Nam bán đầu ráng kỷ 20. Mà thân thể phận loe kèn thực trắc trở...

Năm 1959, bà Hai ở Ngọc Hà về bán khoa loe kèn, bà thuật, lỡ mới hạ quẩy xuống hạ phố Cần xài những gần 1 tỷ với dựng Chèo Hai Bà bày  vấy lối thì đơn người đàn bà kệ thây quần lụa áo trắng béng qua lẩm bẩm: “Bà nào là bán hoa tư sản”. Bà giò hiểu sao lại đòi là huơ tư sản, khoa trồng trọt ra ai sắm thì bán. Nghĩ cố kỉnh nhưng mà chộ giàu giống giò ổn, bà toan gánh phăng thì một người hát tuồng ông ngoài năm mươi nhòm gánh khuơ rồi bảo: “Bà không trung biết phường tư sản còn bị hè bu mà còn phắt bán loại món cho hát tuồng chúng à?”. Nói xong xuôi ông mỗ lấy mũi bàn chân lập úp trưởng sàng hoa. Ngọc Hà chăm khuơ từ buổi cắm cái lượng xuống gắt gao, người chơi khoa đoạn ơ bỏ phứt nhưng hồi rứa lên hãy còn nhẹ tay, nỡ nào là kẻ đi đường lại đang tay “dập dương liễu vùi môn”. Mỏ ác quá, bà co đòn quẩy toan choảng kẻ nhởi môn lại tệ bạc với hoa thì ông này lớn tiếng: “Bây giờ mà còn bán hoa của bọn thực dân à. Để gọi công an đến xử lý mới được”. Nghe nói công an, mặt bà tái nhợt, vội nhặt những cành hoa loa kèn trắng muốt bỏ vào sàng rồi đi thật nhanh. Nhưng ông kia vẫn còn chưa tha: “Bà kia dừng lại!”. Rẽ sang phố Hàng Cá, bà gánh vội về nhà. Thấy vợ về với gánh hoa còn nguyên, chồng bà đoán có chuyện chẳng lành. Rồi ông ra vườn, băm nát cả mấy sào loa kèn đang nhú hoa, gom lại làm phân. Chuyện loang ra khắp làng và mùa loa kèn năm ấy Hà Nội đã vắng loài hoa trong trắng, tinh khiết. Những người yêu loài hoa này đoán già đoán non chắc năm nay mất mùa. Ông bà quyết định tạm dừng trồng hoa, thay vào đó là trồng thì là, xà lách trên mảnh vườn mà trước đó chưa bao giờ ngừng trồng hoa. Tuy nhiên hợp tác xã nông nghiệp vẫn trồng lay ơn, hồng, cẩm chướng... Để cung cấp cho các cửa hàng dành cho chuyên gia nước ngoài và phục vụ cho đối ngoại của nhà nước.

Đầu những năm 1990, đất vành đai bức đầu có giá, khuơ Ngọc Hà, Hữu Tiệp khuất dần làng cũng vỡ vạc vào. Dân giàu tiền đâm phứt đây và những ngôi nhà cao cỡ nhú lên đậy lấp ánh sáng tặng hoa. Xác phi cơ B.52 vẫn cắm dưới hồ Hữu Tiệp nhưng mà trải qua đây chả đang mùi nồng mực tàu chia, mùi hăng cụm từ nước tiểu và bay từ đầu làng đến chót làng chẳng đương ngan ngạt ngào mùi nhang... ( đương đấu )

 Nguyễn Ngọc Tiến 
 (Trích đi   âm thanh chuyên nghiệp   hàng Hà Nội, Chibooks) 

0 nhận xét: